1- (Ganimetin) Beşte
Birin(in) Taksim Ediliş Şekli
أخبرني
هارون بن عبد
الله قال
حدثنا عثمان
بن عمر عن
يونس عن
الزهري عن
يزيد بن هرمز
أن نجدة
الحروري حين
خرج من فتنة
بن الزبير
أرسل إلى بن
عباس يسأله عن
سهم ذي القربى
لمن هو فقال لنا
لقربى رسول
الله صلى الله
عليه وسلم
قسمه رسول
الله صلى الله
عليه وسلم لنا
وقد كان عمر
عرض علينا
شيئا رأيناه
دون حقنا
فأبينا أن
نقبله وكان
الذي عرض
عليهم أن يعين
ويقضي عن
غارمهم ويعطي
فقيرهم وأبى
أن يزيدهم على
ذلك
[-: 4419 :-] Yezid b. Hürmüz'den
rivayet edildiğine göre, (Haricilerin liderlerinden) Necdet el-Haruri,
ibnu'z-Zübeyr olayları zamanında ibn Abbas'a bir mektup yazarak, ganimetten,
Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem)'in akrabalarının payının kime
verileceğini sordu. ibn Abbas:
"Bu pay, Nebi
(sallallahu aleyhi ve sellem)'in akrabaları olan bizim hakkımızdır. Resulullah
(sallallahu aleyhi ve sellem), bunu akrabaları arasında taksim etti. Hz. Ömer
de bize bir şeyler vermek istedi ama biz kabul etmedik!'' karşılığını verdi.
Hz. Ömer, evlenecek olanlara yardım etmeyi, borçlu olanlarının borcunu ödemeyi
ve fakirlerine yardım etmeyi teklif etmiş ve bundan daha fazla vermeyeceğini
söylemişti.
Daha sonra, 8563,
11513'te tekrar gelecek. - Mücteba: 7/128; Tuhfe: 6557
Diğer tahric: Müslim
1812 (137, 138, 139), Ebu Davud (2727, 2728, 2982), Tirmizi (1556), Ahmed,
Müsned (2235).
أنبأ عمرو بن
علي قال حدثنا
يزيد قال أنبأ
محمد بن إسحاق
عن الزهري
ومحمد بن علي
عن يزيد بن هرمز
قال كتب نجدة
إلى بن عباس
يسأله سهم ذي
القربى لمن هو
قال يزيد بن
هرمز فأنا
كتبت كتاب بن
عباس إلى نجدة
كتبت إليه
كتبت تسألني
عن سهم ذي القربى
لمن هو أهل
البيت وقد كان
عمر دعانا أن ينكح
ويخدم منه
عاملنا ويقضي
منه عن غارمنا
فأبينا إلا أن
يسلمه لنا
وأبى ذلك
فتركناه عليه
[-: 4420 :-] Yezid b. Hürmüz der ki:
(Haricilerin başkanı) Necdet, ibn Abbas'a bir mektup yazarak, ganimetten
Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem)'in akrabalarının payının kime
verileceğini sordu. (Yezid b. Hürmüz der ki): ibn Abbas'ın Necdet'e gönderdiği
mektubu ben yazdım. Mektup şöyleydi:
"Bana mektup
yazarak, ganimetten Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem)'in akrabalarının
payının kime verileceğini soruyorsun. Bu payı Nebi (sallallahu aleyhi ve
sellem)'in akrabaları olan bizim hakkımızdır. Resulullah (sallallahu aleyhi ve
sellem), bunu akrabaları arasında taksim etti. Hz. Ömer de, bekar olanlarımızı
evlendirmeyi, ihtiyaç sahibi olanımızı yanında çalıştırmayı, borçlu
olanlarımızın borcunu ödemeyi teklif etti. Ama ganimetin beşte birini vermesinden
başka bir şeyi kabul etmedik. Hz. Ömer bunu kabul etmeyince, biz de bunu
kendisine bıraktık.''
عمرو بن يحيى
بن الحارث قال
حدثنا محبوب
قال حدثنا أبو
إسحاق عن
الأوزاعي قال
كتب عمر بن عبد
العزيز إلى
عمر بن الوليد
كتابا فيه
وقسم أباك لك
الخمس كله
وإنما سهم
أبيك كسهم رجل
من المسلمين
وفيه حق الله
وحق الرسول
وذي القربى واليتامى
والمساكين
وابن السبيل
فما أكثر
خصماء ابنك
يوم القيامة
فكيف ينجو من
كثرت خصماؤه
وإظهارك المعازف
والمزامير
بدعة في
الإسلام ولقد
هممت أن أبعث
إليك من يجز
جمتك جمة
السوء
[-: 4421 :-] Evzai'nin bildirdiğine
göre, Ömer b. Abdülaziz, Ömer b. el-Velid'e şöyle bir mektup yazdı:
"Baban, ganimetin beşte birinin hepsini sana verdi. Halbuki babanın
ganimetteki payı herhangi bir müslümanın payı gibidir. Bu ganimette, Nebi
(sallallahu aleyhi ve sellem)'in yakınlarının, yetimlerin, miskinlerin, yolda
kalmışların hakkı vardır. Kıyamet günü babanın hasımları ne kadar çok olacak. Kıyamet
günü hasımları çoğalan kişi nasıl kurtulacak. Çalgı aletleri ve kaval çalman
islama soktuğun bir bidattır. Birini sana gönderip başının ön tarafındaki
saçlarından tutup o kötü baştaki saçları kesmesini isterdim."
Mücteba: 7/129;
Diğer tahric: Ebu İshak
el-Fezari, Sire (536).
أنبأ عبد
الرحمن بن عبد
الحكم قال قال
حدثنا شعيب بن
يحيى قال
حدثنا نافع بن
يزيد عن يونس
بن يزيد عن بن
شهاب قال
أخبرني سعيد
بن المسيب أن
جبير بن مطعم
حدثه أنه جاء
هو وعثمان بن
عفان رسول
الله صلى الله
عليه وسلم
يكلمانه فيما
قسم من خمس
خيبر بين بني
هاشم وبني المطلب
بن عبد مناف
فقالا يا رسول
الله قسمت
لإخواننا بني
المطلب بن عبد
مناف ولم تعطنا
شيئا
وقرابتنا مثل
قرابتهم فقال
لهما رسول الله
صلى الله عليه
وسلم إنما
أبناء هاشم
والمطلب واحد
قال جبير ولم
يقسم رسول
الله صلى الله
عليه وسلم
لبني عبد شمس
ولا لبني نوفل
من ذلك الخمس
شيئا كما قسم
لبني هاشم
وبني المطلب
[-: 4422 :-] Said b. el-Müseyyeb
anlatıyor: Cübeyr b. Mut'im ve Hz. Osman, Resulullah (sallallahu aleyhi ve
sellem)'e, Hayber ganimetinden, Haşim oğulları, Muttalib b. Abdi Menaf
oğullarına taksim ettiği beşte bir hakkında konuşmak için geldiler ve:
"Ya Resulallah!
Kardeşlerimiz, Muttalib oğulları b. Abdi Menaf oğullarına (beşte bir payı)
taksim ettin ve bize bir şey vermedin. Halbuki bizimle onların akrabalığı
aynıdır'' dediler. Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem):
"Ben, Haşim
oğullarını ve Muttalib oğullarını bir görüyorum" buyurdu.
Cübeyr der ki: Nebi
(sallallahu aleyhi ve sellem) Abdişems oğullarına ve Nevfel oğullarına Haşim
oğullarına ve Muttalib oğullarına verdiği beşte birden bir şey vermedi.
Mücteba: 7/130; Tuhfe:
3185
Diğer tahric: Buhari
(3140, 3502, 4229), Ebu Davud (2987, 2979, 2980), İbn Mace (2881), Ahmed,
Müsned (16741), İbn Hibban (3297)
أنبأ محمد بن
المثنى قال حدثنا
يزيد قال أنبأ
محمد بن إسحاق
عن الزهري عن
سعيد بن
المسيب عن
جبير بن مطعم
قال لما قسم
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم سهم ذي
القربى بين
بني هاشم لا
ننكر فضلهم
لمكانك الذي
جعلك الله به
منهم أرأيت
بني المطلب
أعطيتهم ومنعتنا
وإنما نحن وهم
منك بمنزلة
قال رسول الله
صلى الله عليه
وسلم إنهم لم
يفارقوني في
جاهلية ولا
إسلام إنما
بنو هاشم وبنو
المطلب شيء
واحد وشبك بين
أصابعه
[-: 4423 :-] Cübeyr b. Mut'im der ki:
Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem)'e, ganimetin beşte birini Haşim
oğulları, Abdulmuttalib oğulları ve Abdi menaf oğullarına taksim taksim edince,
ben ve Hz. Osman, yanına gidip:
"Ya Resulallah!
Allah'ın seni onların içerisine yerleştirmiş olması sebebiyle Haşim oğullarının
(bize nisbetle olan) üstünlüklerini inkar edilemez. Fakat kardeşlerimiz
Muttalib oğullarının durumu nedir de bizi bıraktığın halde onlara hisse verdin.
Oysa onlarla bizim sana olan yakınlığımız birdir?" dedik. Nebi (sallallahu
aleyhi ve sellem):
"Muttalib oğulları
benden Cahiliye döneminde de, İslamiyet döneminde de ayrılmadılar. Haşim
oğulları ve Muttalib oğulları birdir" buyurdu ve parmaklarını birbirine
geçirdi.
Mücteba: 7/130; Tuhfe:
3185
أنبأ عمرو بن
يحيى بن
الحارث قال
حدثنا محبوب يعني
بن موسى قال
أنبأ أبو
إسحاق
الفزاري عن عبد
الرحمن بن
عياش عن
سليمان بن
موسى عن مكحول
عن أبي سلام
عن أبي أمامة
الباهلي عن
عبادة بن
الصامت قال
أخذ النبي صلى
الله عليه
وسلم يوم حنين
وبرة من جنب
بعير قال أيها
الناس إنه لا
يحل لي مما
أفاء الله
عليكم قدر هذه
إلا الخمس
والخمس مردود
عليكم قال أبو
عبد الرحمن اسم
أبي سلام
ممطور واسم
أبي أمامة صدى
بن عجلان
[-: 4424 :-] Ubade b. es-Samit der
ki: Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) Huneyn günü bir devenin üzerinden
bir kıl alıp: "Ey insanlar! Allah'ın size ganimet olarak nasib ettiği
şeyden beşte bir dışında şu kıl kadarı bile bana helal değildir. Aldığım beşte
bir de yine size dönmektedir" buyurdu.
Nesai der la: "Ebu
Selam'ın ismi Mamtur, Ebu Umame'nin ismi ise Suday b. Adan'dır."
Mücteba: 7/131; Tuhfe:
5092
Diğer tahric: İbn Mace
(2852), Tirmizi (1561), Ahmed, Müsned (22718), İbn Hibban (4855).
أنبأ عمرو بن
يزيد قال
حدثنا بن أبي
عدي قال حدثنا
حماد بن سلمة
عن محمد بن
إسحاق عن عمرو
بن شعيب عن
أبيه عن جده
أن رسول الله
صلى الله عليه
وسلم أتى
بعيرا فأخذ من
سنامه وبرة
بين أصبعيه ثم
قال ما إنه
ليس لي من
الفيء شيء ولا
هذه إلا الخمس
والخمس مردود
فيكم
[-: 4425 :-] Amr b. Şu'ayb,
babasından, oda dedesinden anlatıyor: Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem) bir
devenin yanına gidip, devenin üzerinden parmakları arasına bir kıl aldıktan
sonra: "Benim, ganimetten bunun kadar bile hakkım yoktur. Sadece beşte bir
benimdir. Aldığım beşte bir de yine size dönmektedir" buyurdu.
Mücteba: 6/226, 7/131;
Tuhfe: 8792
Diğer tahric: Ebu
Davud (2694), Ahmed, Müsned (6729).
أنبأ عبيد
الله بن سعيد
قال حدثنا
سفيان عن عمرو
بن الزهري عن
مالك بن أوس
بن الحدثان عن
عمر قال كانت
أموال بني
النضير مما
أفاء الله على
رسوله مما لم
يوجف
المسلمون
عليه بخيل ولا
ركاب فكان
ينفق على نفسه
منها قوت سنة
وما بقي جعله
في الكراع
والسلاح عدة
في سبيل الله
[-: 4426 :-] ibn Ömer der ki: Nadır
oğullarının malları, Yüce Allah'ın Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)'e
savaşsız olarak verdiği ve Müslümanların uğrunda at ve deve koşturmadıkları
ganimetierdendi. Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) bu tür ganimetierden
ailesinin bir yıllık ihtiyacını ayırır, geri kalanını Allah yolunda savaş için
binek ve silaha harcardı.''
Hadis, 9143, 9144,
9145, 11511, 11512'de tekrar gelecek. - Mücteba:, 7/132; Tuhfe: 10631
Diğer tahric: Buhari (2904,4885),
Müslim (1757), Ebu Davud (2965), Tirmizi (1719), Ahmed, Müsned (171), Tahavi,
Şerh Müşkilu'l-Asar (4352), İbn Hibban (6357).
أنبأ عمرو بن
يحيى بن
الحارث قال
حدثنا محبوب قال
أنبأ أبو
إسحاق عن شعيب
بن حمزة عن
الزهري عن
عروة بن
الزبير عن
عائشة أن
فاطمة أرسلت إلى
أبي بكر تسأله
ميراثها من
النبي صلى
الله عليه
وسلم من صدقته
ومما ترك ومن
خمس خيبر فقال
أبو بكر إن
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم قال لا
نورث ما تركنا
صدقة
[-: 4427 :-] Hz. Aişe'nin
bildirdiğine göre, Hz. Fatıma, Hz. Ebu Bekr'e haber gönderip, Resulullah
(sallallahu aleyhi ve sellem)'in bıraktığı malları ve Hayber'den bıraktığı
Humus'tan olan mirasını isteyince, Hz. Ebu Bekr: "Nebi (sallallahu aleyhi
ve sellem): «Bize mirasçı olunmaz. Bizim bıraktığımız sadakadır» buyurdu"
dedi.
Mücteba: 7/132; Tuhfe:
6630
Diğer tahric: Buhari
(3711, 3712, 4035, 4036, 4240, 4241, 6725, 6726), Müslim 759 (52, 53, 54), Ebu
Davud (2967, 2969, 2970), Tirmizi (1608, 1609), Ahmed, Müsned (9), İbn Hibban
(4923),
أنبأ عمرو بن
يحيى بن
الحارث قال
حدثنا محبوب قال
حدثنا أبو
إسحاق عن
زائدة عن عبد
الملك بن أبي
سليمان عن
عطاء في قوله
ما غنمتم من
شيء فأن لله
خمسه وللرسول
قال خمس الله
وخمس رسوله
واحد كان رسول
الله صلى الله
عليه وسلم
يحمل منه
ويعطي منه
ويضعه حيث شاء
ويصنع به ما
شاء
[-: 4428 :-] Ata, "Eğer Allah'a
ve hakkı batıldan ayıran o günde, iki topluluğun karşılaştığı günde kulumuza
indirdiğimize inanıyorsanız, bilin ki, ele geçirdiğiniz ganimetin beşte biri
Allah'ın, Peygamber'in ... " (Enfal 41) ayetiyle ilgili olarak dedi ki:
"Elde edilen ganimetin
beşte biri olan Allah'ın ve Resulullah'ın (s.a.v.) olan kısım aynıdır. Nebi
(sallallahu aleyhi ve sellem) bunun bir kısmını kendisi alır, bir kısmını
başkalarına dağıtır, dilediği yere harcar ve dilediği gibi tasarrufta
bulunurdu:,
Mücteba: 7/132; Tuhfe:
19056
Hadisi Kütüb-i Sitte
sahiplerinden sadece Nesai rivayet etmiştir.
أنبأ عمرو بن
الحارث قال
حدثنا محبوب
بن موسى قال
أنبأ أبو
إسحاق
الفزاري قال
حدثنا سفيان عن
قيس بن مسلم
سألت الحسن بن
محمد عن قول
الله واعلموا
أنما غنمتم من
شيء فأن لله
خمسه قال هذا مفتاح
كلام لله
الدنيا
والآخرة قال
اختلفوا في
هذين السهمين
بعد وفاة رسول
الله صلى الله
عليه وسلم سهم
الرسول وسهم
ذي القربى
فقال قائل سهم
الرسول
للخليفة من
بعده وقال
قائل سهم ذي
القربى
لقرابة رسول
الله صلى الله
عليه وسلم
وقال قائل سهم
ذي القربى
لقرابة الخليفة
فاجتمع رأيهم
على أن جعلوا
هذين السهمين
في الخيل
والعدة في
سبيل الله
فكان في ذلك
خلافة أبي بكر
وعمر
[-: 4429 :-] Kays b. Müslim
bildiriyor: Hasan b. Muhammed'e: "Eğer Allah'a ve hakkı batıldan ayıran o
günde, iki topluluğun karşılaştığı günde kulumuza indirdiğimize inanıyorsanız,
bilin ki, ele geçirdiğiniz ganimetin beşte biri Allah'ın, Nebi'in ... "
(Enfal 41) ayetini sorduğumda dedi ki:
Allah'a aittir,
(Allah'ındır) buyruğu, Allah'ın sözünün anahtarıdır. Dünya da ahiret de esasen
yalnız Allah'ındır. Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem)'in vefatından
sonra, Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)'in ve akrabalarının payı konusunda
ihtilaf ettiler. Kimisi: "Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem)'in
vefatından sonra onun payı, kendisinden sonra gelen halifenindir" derken,
bazıları:
"Resulullah
(sallallahu aleyhi ve sellem)'in akrabalarının payı yine akrabalarına pay
edilir" dedi. Bazıları da: "Akrabaların payı, halifenin akrabalarına
paylaştırılır" dedi. Bu görüş sahipleri, Nebi (sallallahu aleyhi ve
sellem)'in ve akrabaların payının, Allah yolunda kullanılmak üzere at ve silah
alımında kullanılmasında ittifak ettiler. Bu görüşün uygulandığı dönem de Hz.
Ebu Bekr ve Hz. Ömer'in hilafeti dönemidir.
Mücteba: 7/133; Tuhfe:
18579
Hadisi Kütüb-i Sitte
sahiplerinden sadece Nesai rivayet etmiştir.
أنبأ عمرو بن
يحيى قال
حدثنا محبوب
قال أنبأ أبو
إسحاق عن موسى
بن أبي عائشة
قال سألت يحيى
بن الجزار عن
هذه الآية
واعلموا أنما
غنمتم من شيء
فأن لله خمسه
قال قلت كم
كان للنبي صلى
الله عليه وسلم
من الخمس قال
خمس الخمس
[-: 4430 :-] Musa b. Ebi Aişe der ki:
Yahya b. el-Cezzar'a: "Eğer Allah'a ve hakkı batıldan ayıran o günde, iki
topluluğun karşılaştığı günde kulumuza indirdiğimize inanıyorsanız, bilin ki,
ele geçirdiğiniz ganimetin beşte biri Allah'ın, Peygamberlin ... " (Enfal
41) ayetini sordum ve:
"Nebi (sallallahu
aleyhi ve sellem) beşte birden ne kadar alırdı?" dedim. Yahya: "Beşte
birin beşte birini alırdı" karşılığını verdi.
Mücteba: 7/134; Tuhfe:
19531
Hadis mürseldir. Hadisi
Kütüb-i Sitte sahiplerinden sadece Nesai rivayet etmiştir.
أنبأ عمرو
قال حدثنا
محبوب قال
حدثنا أبو إسحاق
عن مطرف قال
سئل الشعبي عن
سهم النبي صلى
الله عليه
وسلم وصفيه
قال أما سهم
النبي صلى
الله عليه
وسلم فكسهم
رجل من
المسلمين وأما
الصفي فغده
يختار من أي
شيء يشاؤه
[-: 4431 :-] Mutarrif'in bildirdiğine
göre, Şa'bl'ye Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem)'in beşte birdeki payı
ve bunun dışında seçip alabileceği şey sorulduğunda:
"Nebi (sallallahu
aleyhi ve sellem) normal bir müslümanın aldığı payı alırdı, seçip alma
konusunda ise dilediğini alır" dedi.
Mücteba: 7/134; Tuhfe:
18868
Diğer tahric: Ebu
Davud (2991).
أنبأ عمرو عن
محبوب قال
أنبأ أبو
إسحاق عن سعيد
الجريري عن
يزيد بن
الشخير قال
بينا أنا مع مطرف
بالمربد إذ
دخل رجل معه
قطعة أديم
فقال كتب لي
هذه رسول الله
صلى الله عليه
وسلم فهل أحد
منكم يقرأ قلت
أنا أقرأ فإذا
فيها من محمد
لبني زهير بن
أقيس أنهم إن
شهدوا أن لا
إله إلا الله
وأن محمدا
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم وفارقوا
المشركين
وأدوا الخمس
من غنائمهم
وسهم النبي
وصفيه فإنهم
آمنون بأمان
الله ورسوله
[-: 4432 :-] Vezid b. eş-Şihhir der
ki: (Basra'daki) Mirbed mahallesindeyken elinde bir deri parçası bulunan bir
adam geldi. Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) bana bunu yazdı ve:
"İçinizde okumayı bilen var mı?" diye sordu. Ben: "Ben okumayı
bilirim" deyip, deri parçasını alıp baktığımda şöyle yazılı olduğunu
gördüm:
"Allah'ın
Peygamberi Muhammed'den (s.a.v.) Züheyr b. Ekyaş oğullarına. Eğer, Allah'tan
başka ilah olmadığına, Muhammed (s.a.v.)'in de Allah'ın Resulü (sallallahu
aleyhi ve sellem) olduğuna şahitlik edip müşriklerden ayrılırlar, ganimetteki
beşte biri ve Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)'in payını ve (bu pay dışında)
seçip aldığı şeyi kabul ederlerse, Allah'ın ve Resulünün (sallallahu aleyhi ve
sellem) emanıyla emniyettedirler."
Mücteba: 7/134; Tuhfe:
15682
Diğer tahric: Ebu
Davud (2999), Ahmed, Müsned (20737)
أنبأ عمرو
قال حدثنا
محبوب قال
أنبأ أبو
إسحاق عن شريك
عن حصيف عن
مجاهد قال
الخمس الذي
لله للرسول كان
النبي صلى
الله عليه
وسلم وقرابته
لا يأكلون من
الصدقة شيئا
فكان للنبي
صلى الله عليه
وسلم خمس
الخمس ولذي
القربى مثل
ذلك ولليتامى مثل
ذلك
وللمساكين
مثل ذلك ولابن
السبيل مثل
ذلك
[-: 4433 :-] Mücahid bildiriyor:
Allah'ın ve Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem)'in olan beşte bir payın
sebebi, Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)'in ve akrabalarının sadaka olan
maldan bir şey yiyememeleri sebebiyledir. Beşte birin beşte birini Nebi
(sallallahu aleyhi ve sellem), beşte biri akrabaları, yetimler, miskinler,
yolda kalmışlar da aynı şekilde beşte birin beşte birinden alırlardı.
Mücteba: 7/134; Tuhfe:
19261
Hadisi Kütüb-i Sitte
sahiplerinden sadece Nesai rivayet etmiştir.